စေတီတော်သမိုင်း
ဆံတော်ရှင်ကျိုက်ထီးရိုးစေတီတော် သမိုင်းအကျဉ်း
မြတ်ဗုဒ္ဓသမိုင်းဝင် ဆံတော်ရှင်ကျိုက်ထီးရိုးစေတီတော်မြတ်ကြီးသည် မြန်မာနိုင်ငံတလွှားတွင်သာမက ကမ္ဘာနိုင်ငံအများတို့တွင်ပါ ထင်ရှားကျော်ကြား လူသိများပါသည်။ ရသေ့ ဦးခေါင်းနှင့်တူသော ကျောက်လုံးတော်ကြီးပေါ်တွင် စေတီတော်တည်ထားခဲ့သည်မှာလည်း အံ့ဖွယ်ဘနန်း အလွန်ထူးဆန်းလျှက် ရှိပါသည်။
ဆံတော်ရှင်ကျိုက်ထီးရိုးစေတီတော်သည် မွန်ပြည်နယ်၊ ကျိုက်ထိုခရိုင်၊ ကျိုက်ထိုမြို့ နယ်အတွင်းရှိ ပေါင်းလောင်းတောင်ထိပ် အမြင့်ပေ၃၆၁၅တွင် တည်ရှိပြီး၊ ကျိုက်ထိုမြို့မှ (၁၆) မိုင်အကွာတွင် တည်ရှိပါသည်။

စေတီတော်၏ ဉာဏ်တော်၂၂ ပေ ၅ လက်မရှိပြီး၊ နှမ်းဖတ်ကျောက်အမျိုးအစား ကျောက်လုံးတော်ကြီးပေါ်တွင် တည်ရှိပါသည်။ ကျောက်လုံးတော်ကြီးသည် လုံးပတ် ၈၄ ပေ၊ အမြင့် ၂၂ ပေ၊ အလေးချိန် ၆၁၁.၄၅ တန် ရှိပြီး တောင်စွယ်မှထိုးထွက်နေသည့် ကျောက်တိုင်ပေါ်တွင် ချောက်သို့ ၅ ပေခန့် အစွန်းထွက်လျက် လျောကျလုဘနန်းအံဩဘွယ်ရာ တည်ရှိနေပါသည်။ ကျောက်လုံးတော်ကြီးနှင့် ကျောက်တိုင်ထိပ်တို့ ထိဆက်နေမှုသည် ၇.၆၅ စတုရန်းပေသာ ရှိပါသည်။
မဟာသက္ကရာဇ်(၁၁၁)ခုနှစ်တွင် မြတ်စွာဘုရားသခင်သည် မဇ္ဈိမဒေသမှ သုဝဏ္ဏဘူမိ (သထုံ)သို့ ကြွရောက်လာစဉ်ကဇွဲကပင်တောင်နေ သီဟရသေ့၊ဇင်းကျိုက်တောင်နေတိဿရသေ့တို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံမှ ရရှိထားသည့် ဆံတော်(၂)ဆူကျစီရရှိထားသည့်အနက် သီဟရသေ့ကြီးသည် ဇွဲကပင်နှင့်ဇင်းကျိုက်တောင်တို့၌ စေတီတော်တစ်ဆူစီကို ဆံတော်တစ်ခုစီ ဌာပနာ၍ တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ကြသည်။ ကေလာသရသေ့ကြီး စုတေကွယ်လွန်ခဲ့သဖြင့် ရသေ့ကြီး၏ ဆံကျစ်အတွင်းရှိ ဆံတော်တစ်ဆူကို တိဿရသေ့ကြီးက သိမ်းဆည်း၍ ယခင်ဆံတော်(၂)ဆူနှင့် ပေါင်းလျက် ဆံတော်(၃)ဆူကို ၎င်း၏ဦးခေါင်းဆံကျစ်ကြားတွင် ထားရှိ ကိုးကွယ်ထားပါသည်။
မဟာသက္ကရာဇ်(၁၁၈)ခုနှစ်သို့ ရောက်သော် တိဿရသေ့ကြီးမှာ အိုမင်းလာပြီဖြစ်၍ ၎င်း၏ဆံကျစ်ကြားတွင် ကိုးကွယ်ထားသည့် ဆံတော်(၃)ဆူကို စေတီတော်တည်ထား ကိုးကွယ်ရန်အကြံကို သိကြားမင်းသိရှိပြီး သုဝဏ္ဏဘူမိပြည့်ရှင် တိဿဓမ္မသီဟရာဇာမင်းနှင့် တိုင်ပင်၍ ၎င်း၏ဦးခေါင်းနှင့်တူသော ကျောက်လုံးထက်၌ တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ပါသည်။
သိကြားမင်းနှင့် သထုံပြည့်ရှင်မင်းကြီးတို့သည် ဉာဏ်တော်၃တောင်၁မိုက်ရှိ စေတီတော်အားတည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ပါသည်။ရသေ့ဦးခေါင်းဖြင့် ရွက်ထားသောဘုရား "ကျိုက်ဣသိယို"ဟုခေါ်တွင်းခဲ့ပြီး ၎င်းမှ"ကျိူက်ထီးရိုး"ဟုပြောင်းလဲအမည်တွင်လာခဲ့ပါသည်။ နောက်ပိုင်း တွင်အဆင့်ဆင့်မွမ်းမံ ပြင်ဆင်ခဲ့ရာ ၁၃၆၂ခုနှစ် နိုင်ငံတော်က စေတီတော်အသစ် တည်ထားကိုးကွယ်မှုကြောင့် ဉာဏ်တော်၂၂ပေ ၅လက်မအထိ ရှိခဲ့ပြီး (၁၉-၃-၂၀၀၁)ရက်နေ့တွင် ထီးတော် အသစ်တင်လှူခဲ့ပါသည်။